Skip to main content
Ysbrydoliaeth radicalaidd gydol ei oes
Comiwnydd, gweinidog, bardd a deintydd - cafodd y Cymro TE Nicholas fywyd hir-hoedlog ryfeddol, yn ôl GWYN GRIFFITHS

Ar Drywydd Niclas y Glais
gan Hefin Wyn
(Y Lolfa, £14.99)

UN O ofidiau fy mywyd yw i mi methu cyfle i gyfarfod TE Nicholas. Wn i ddim a oedd e’n pregethu yn ein capel ni neu gapel arall yn y cyffiniau, ond pan ddeuai i’r ardal at Phil Rowland y deuai am ei ginio neu de. Pwysodd Phil, gweithiwr mewn garage ac o dueddiadau gwleidyddol nid annhebyg i Nicholas, arnaf i ddod am de gyda Nicholas. Yr oeddwn yn rhy swil - disgybl pumed neu chweched dosbarth oeddwn i ar y pryd.

Flynyddoedd wedyn clywais ei fod yn ŵr caredig a pharod i roi o’i amser i siarad gyda phlant a phobol ifanc. Collais gyfle mawr fy mywyd.

I lawer ohonom bryd hynny deintydd oedd TE Nicholas, a fel y dywed Hefin Wyn yn ei gyfrol “Ar Drwydd Niclas y Glais,” deintydd mewn adeg pan oedd statws deintydd rywbeth yn debyg i statws y dyn lladd mochyn. Nid oedd yn anarferol i ddioddefwr y ddannodd geisio meddyginiaeth yn efail y gof ac, yn ôl Hefin Wyn, siop y bwtsiwr.
 

The 95th Anniversary Appeal
Support the Morning Star
You have reached the free limit.
Subscribe to continue reading.
More from this author
TE Nicholas (left) at a 1961 CND rally in Aberystwyth
Book Review / 7 January 2018
7 January 2018
Communist, man of religion, poet and dentist — Welshman TE Nicholas led a long and extraordinary life, says GWYN GRIFFITHS
Book Review / 14 December 2017
14 December 2017
Book review / 20 November 2017
20 November 2017
Similar stories
21st Century Poetry / 3 September 2024
3 September 2024
by Hywel Griffiths
Features / 19 August 2024
19 August 2024
GUTO DAVIES asks how Welsh language-speaking can be promoted in areas where English tends to prevail and Welsh speakers are lacking in confidence
The entrance to the Eisteddfod festival 2024
Features / 11 August 2024
11 August 2024
MEIC BIRTWISTLE wanders through an exhibition that captures the soul of the Valleys, past and present, as Archdruids rub shoulders with Cuban ambassadors in Pontypridd
The life and ideas of David Ivon Jones, the preacher, propag
Features / 10 July 2024
10 July 2024
A century after his death, the forgotten communist pioneer’s legacy in South Africa and beyond is celebrated in Aberystwyth with films, talks and drama, writes MEIC BIRTWHISTLE